Trabzon Ayasofya Müzesi - Pontos

Trabzon'un Ayasofya'sı

Yüzyıllar boyunca şehre gelen gezginlerin ilgisini çeken Ayasofya, 1250-1260 arasında, Konstantinopolis'in Latin işgalinden kaçarak Trabzon'da yeni bir devlet kuran Komnenos ailesinin yaptırdığı görkemli bir kilisedir. Kare-haç planlı yapının yüksek bir merkezi kubbesi vardır; taş işlemelerinde, Hıristiyan sanatının yanı sıra Selçuklu dönemi İslam sanatının etkileri görülür. Kilisenin kuzey ve batı revak cephelerindeki geometrik geçmeli bezemeli madalyonlar ile batı cephedeki mukarnaslı nişler Selçuklu taş işlemesi özellikleri taşırlar.

Binanın güney cephesinde Adem'le Havva'nın yaratılışı kabartma olarak bir friz halinde anlatılır. Ayasofya'nın süslemelerinin önemli bölümünü meydana getiren freskler İncil'den alınmış konuları içerir. Kilisenin ana kubbesinin altına rastlayan kısımda, çok renkli mermerden yapılmış bir yer mozaiği bulunur.

Ayasofya; uzun tarihi, merkezi planlı yapısı, yüksek kasnaklı kubbesi, dairesel ve çokgen apsisleri, görkemli portikleri, taş işçiliği ve freskleriyle tarihi değerinin yanı sıra sanat tarihi açısından da önem taşıyan bir anıt-yapıdır.

Ziyaret: Her gün (Kış: 08:00 – 17:00 / Yaz: 09:00 – 18:00)
Ulaşım: Kilisenin yer aldığı Ayasofya Caddesi'ne, araçla, Trabzon – Giresun sahil yolundan Zübeyde Hanım Caddesi'ne dönülerek ulaşılabilir 
Adres: Ayasofya Müzesi Müdürlüğü, Fatih Mah. Ayasofya Sokak, Merkez / TRABZON 
T: (0–462) 223 30 43
F: (0–462) 326 18 88 

_______

İlgili haber: 

Trabzon Ayasofyasındaki Tahribat Bilirkişi Raporuyla Doğrulandı

Trabzon’daki Ayasofya Kilisesi’nde 2013 yılında camiye dönüştürüldükten sonra büyük bir yıkım yaşandığı bilirkişi raporunda doğrulandı.

Trabzon’daki Ayasofya Kilisesi müzeyken camiye dönüştürülmesinin ardından Mimarlar Odasının onanan rölöve restorasyon projesinin iptali için Kültür Bakanlığı’na karşı açtığı davada bilirkişi raporu mahkemeye ulaştı. Diken’in haberine göre, uzmanlar camiye dönüştürülme çalışmalarının yapıya ciddi müdahalelere neden olduğunu kaydetti.

Trabzon’daki Ayasofya Kilisesi, Kral 1. Manuel tarafından 1250-1260 arasında manastır kilisesi olarak yaptırıldı. Fatih Sultan Mehmet döneminde de kilise olarak kullanılan yapı, 1964’ten sonra müze olarak ziyarete açıldı. 2012’de Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne devredilen müzenin 2013 yılında da cami olarak açılışı yapıldı. Fakat tarihi kilisede, cami olarak açıldıktan sonra büyük bir yıkım yaşandığı belirtiliyor.

Camiye dönüştürülen müzenin rölöve çalışmaları sırasında tarihi eserler üzerinde tahribat gerçekleştirildiği iddiası ile Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı Mimarlar Odası konuyu mahkemeye taşıdı. 2013 yılında Kültür Bakanlığına karşı açılan ve Trabzon İdare Mahkemesinde görülen davada 4 Mayısta bilirkişi incelemesi yapılmıştı. Bilirkişi heyeti raporunu tamamlayarak mahkemeye gönderdi.

Ayasofya Hasar Gördü

Hazırlanan 17 sayfalık raporun sonuç bölümünde şöyle dendi: “13. Yüzyıla tarihlenen Trabzon Ayasofya kilisesinin doğal etmenler yanı sıra (yağmur, rutubet) işlev değişikliğine bağlı olarak yapılan müdahaleler sonucu da hasar gördüğü anlaşılmaktadır. 13. Yüzyılda kilise olarak inşa edilen yapı, 1584 camiye çevrilmekle birlikte 19. Yüzyıl başında cemaatsiz ve harap durumdadır. 1864 yılında onarılıp freskleri kapatılmış, 1880 ve 1940 yıllarında askeri depo olarak kullanılmış, 1920’li yıllarda tekrar cami yapılmıştır. 1957-1962 yıllarındaki onarımlardan sonra müzeye çevrilmiştir. 2013 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından yapının yeniden cami olarak kullanılabilmesi amacıyla başlatılmış olan çalışmalar yapıda ciddi müdahalelere neden olmuştur. Kilise bazilikal vurgulu kapalı haç planlıdır. Yapının cami olarak kullanılması maksadı ile 2013 yılında yapıldığı düşünülen eklemelerden en fazla ana mekanı etkilenmiştir.”

Soruşturma Yasağı

Mimarlar Odası, ayrıca müze olarak kullanılan yapıya cami işlevi kazandırılmak üzere yapılan tadilatlarla zarar verilmesi nedeniyle Vakıflar Bölge Müdürlüğü yetkilileri ile yapılan yazışmalara rağmen izinsiz müdahalelere göz yuman yetkililer hakkında suç duyurusunda bulundu. Ancak Valiliğin şikayeti işleme koymama kararıyla kamu görevlilerinin yargılanmaları engellendi.

Trabzon’un En Çok Ziyaret Edilen Yerlerinden Biriydi

Ayasofya Müzesi camiye çevrilmeden önce 2012 yılı boyunca 150.000 turist tarafından ziyaret edilmişti ve Sümela Manastırı ile birlikte Trabzon’un en çok ziyaret edilen yerlerinden biriydi. Ayasofya, özellikle yabancı turistler tarafından ziyaret ediliyordu.